Daar staat ie dan! Lang gezocht en stil gezwegen… In Praag staat ie ineens voor m’n neus, in de etalage, maar dát gaat niet lang duren!
Enige tijd zoek ik al naar een symbool om ‘iets-uit-niets’ uit te drukken. Ik weet goed wat ik wil; een vat waar licht in valt en dat ook weer uitstraalt. In Praag staat ie ineens gewoon in de etalage, dat is dus snel bekeken; ze hebben er natuurlijk meer, maar één is genoeg. Een glas met een rode doorschijnende geslepen kelk op een hoge steel. Daar hang ik een lamp boven en hij doet precies wat ie moet doen: energie invangen en weer uitstralen; althans die illusie wekken.
Fini, mijn vrouw, en ik zijn in november in Praag, we logeren bij een kennis van een kennis. Dat tijdstip hebben we verkeerd gekozen. Het is eigenlijk helemaal niet leuk. Het onderkomen valt wat tegen en het weer werkt ook al niet mee. Het is grijs, regenachtig en koud, de overkant van de Karelsbrug is niet eens te zien. Stemming en sfeer zijn somber en bedrukt. “Nee,” zegt Fini: “Dit uitstapje naar Theresienstadt maakt het er niet beter op! Ook al is dit dan ooit een model concentratiekamp van de Duitsers; ik heb het wel gezien.”
We hebben ze al eerder gezien: Mauthausen en Oradour sur Glane. Ik begrijp de mensen best die als ze er één hebben gezien, het dan wel genoeg vinden. Maar ja, we zijn in de buurt, dus toch maar Theresienstadt. Praag is in november op miezerige dagen immers ook niet alles. De rook van met bruinkoolbriketten gestookte kachels blijft laag en lang hangen en verzadigt de lucht met een prikkelende zwavelzure ‘odeur’. Van wind hebben ze in Praag nooit gehoord, de troep blijft dan ook lekker lang hangen.
Bij al die sombere bedruktheid is er in Praag een lichtpuntje: de Nicolaaskerk. Aan de buitenkant niet eens zo’n spectaculair gebouw, maar binnen! Geweldig! Wanneer je mensen wilt verleiden met een belofte over de aard van het hiernamaals dan heeft het interieur van deze kerk model gestaan!
Niettemin; op het glas na is Praag in november een misvatting en niet voor herhaling vatbaar. Maar dat glas maakt veel goed.
***
De astronoom verhaalt in z’n lezing over het ontstaan van het heelal. Hij kan bewijzen dat we het eerste begin van het heelal heel precies kunnen bepalen. Elke niet al te onhandige middelbare scholier kan het uitrekenen: 13,8 miljard jaar geleden gebeurt het: ‘iets-uit-niets’. De oerknal. Nou ja, een knal, dat kunnen wij niet eens weten; we moesten immers nog komen.
***
De kabbalistiek is een mystieke stroming in het jodendom. Dit ‘iets-uit-niets’ is de kern van hun kosmologie. Op mijn vraag aan die sterrendoctor hoe de kabbalisten dat hebben kunnen weten, is hij heel duidelijk: “Dat kunnen ze niet!” M’n vervolgvraag is: “Hoe komen ze zo dicht in de buurt?” Ook op die vraag heeft hij een erg eenvoudig antwoord: “Ook een stil staande klok wijst twee keer per dag de juiste tijd aan.”